Wrocławianka brała udział w 36 rejsach na morzach i oceanach całego świata

-----------------------------------------------------

Ireneusz Maciaś

-----------------------------------------------------

Wielka żegluga

kapitan Stańkowskiej

Wrocławianka, Karmena Stańkowska jest, pierwszym dolnośląskim żeglarzem, który uzyskał patent jachtowego kapitana żeglugi wielkiej. Z morzem, na dobre i na złe związała się w 1956 roku. Do dzisiaj spędziła na nim aż 1257 dni i przebyła 87985 mil morskich.

Czy można pogodzić pracę w zawodzie lekarza kardiologa i specjalisty w zakresie medycyny sportowej z uprawianiem żeglarstwa, trenowaniem młodych adeptów tej dyscypliny sportu, udzielaniem się w organizacjach społecznych, a na dodatek prowadzeniem domu?

- Okazuje się, że tak odpowiada Karmena Stańkowska. - Choć Wrocław od Bałtyku dzieli prawie 500 km, to nic nie stoi na przeszkodzie, aby realizować swoje plany. Kiedy z perspektywy lat patrzę na moje dokonania, zadaję sobie tylko pytanie: Kiedy na to wszystko znalazłam czas.

Ja z AZS-u.

O tym, że Karmena Stańkowska została żeglarzem, zadecydował przypadek. - Od sportu nigdy nie stroniłam: Uprawiałam wspinaczkę wysokogórską; grałam w tenisa - dodaje. - Kiedyś koledzy namówili mnie: „Spróbuj coś nowego. Przyjdź na przystań. Zobacz". Tak właśnie trafiłam do Jacht Klubu AZS przy Wybrzeżu. Wyspiańskiego we Wrocławiu.

Dla wielu pierwszym stopniem żeglarskiego wtajemniczenia było wtedy żeglowanie na Odrze. Później zdolna młodzież wyjeżdżała na mazurskie jeziora, aby tam doskonalić swoje umiejętności. Ci, którzy trochę wcześniej znaleźli się w Jacht Klubie, mieli okazję „skosztować" morza - wspomina kapitan Karmena Stańkowska. - Ale te swobody szybko się skończyły: Pływało się więc we Wrocławiu, na Odrze. Oczywiście w miarę możliwości. Po pierwszym roku medycyny, podobnie jak spora grupa moich kolegów i koleżanek, zdecydowałam się na drugi kierunek studiów - wychowanie fizyczne.

Wolnego czasu dużo nie było, ale jakoś wszystko udawało się pogodzić. Dosyć szybko przyswoiła żeglarskie umiejętności. Przyszły także pierwsze sukcesy: medale w mistrzostwach Polski i mistrzostwach akademickich. Najczęściej startowała w klasie Finn, tej w której sukcesy odnosi obecnie Mateusz Kusznierewicz.

Zaczęło się od Narwiku .

W 1957 roku Polski Związek Żeglarski po wielu staraniach uzyskał zgodę na przeprowadzenie wyprawy do Narwiku w północnej Norwegii, miasta w obronie którego w 1940 roku walczyła Samodzielna Brygada Strzelców Podhalańskich..

- Płynęliśmy dwoma jachtami "Mariuszem Zaruskim" i ,;Zewem Morza"; którego niestety już nie ma. Byłam po medycynie, więc koledzy stwierdzili, że mogę także pełnić funkcję lekarza.I tak właśnie popłynęłam do Narwiku. Rejs trwał ponad dwa miesiące. Podczas tej wyprawy wreszcie zobaczyłam, jak to naprawdę jest na morzu..

Szkoła pod żaglami

Wychowankiem wrocławskiego Jacht Klubu jest kapitan Krzysztof Baranowski, który dwukrotnie samotnie opłynął kulę ziemską. To właśnie on w 1983 roku zorganizował pierwszą szkołę pod żaglami na słynnej "Pogorii", zbudowanej w 1980 roku w Stoczni Gdańskiej dla Bractwa Żelaznej Szekli.

- Krzysiu namówił mnie, abym popłynęła jako oficer, lekarz oraz nauczyciel biologii i języka niemieckiego. Młodzież w czasie rejsu musiała opanować program nauczania na poziomie II klasy liceum. To była niezwykle trudna szkoła życia dla tych chłopców. Cztery godziny wachty nocnej: wieczornej lub "psiej'' pomiędzy 12 a 4 rano albo "świtówki" od 4 do 8. Ponadto 2 godziny wachty dziennej i obowiązkowe 6 godzin szkolnej nauki. To nie wszystko. Chłopcy musieli naprawiać podarte żagle, gotować, wypełniać jeszcze i mnóstwo innych zadań. Podczas pierwszej szkoły popłynęliśmy wokół Europy; przez Gibraltar zeszliśmy na Morze Śródziemne, przez Kanał Sueski na Morze Czerwone, stamtąd na Ocean Indyjski do Sri Lanki, później wokół Afryki Południowej, św. Heleny i z powrotem do domu: Zwiedzaliśmy, bardzo dużo. W każdym porcie, do którego zawijaliśmy na nas czekano. Były nawet komitety powitalne.

Z papieżem na "ty"

Podczas rejsów kapitan Karmena Stańkowska spotykała na wszystkich kontynentach świata wielu ludzi. Ale w pamięci szczególnie utkwiła jej wizyta w Watykanie, u polskiego papieża.

- Czekaliśmy w porcie Civita Becchia. Było to przed Wszystkimi Świętymi wspomina. - Otrzymaliśmy wiadomość, że papież znajdzie czas dla żeglarzy z Polski i przyjmie nas na audiencji: Po prywatnej mszy zostaliśmy zaproszeni do biblioteki. Papież z każdym z chłopców rozmawiał osobno. Pamiętam, że wtedy przydarzyła się zabawna historia. Mieliśmy na pokładzie Szymka z Australii. Rodzice chcieli, by przebywał z rówieśnikami i szlifował język polski: i wychodziło mu to całkiem dobrze. - A ja jestem Szymek z Australii - powiedział w pewnym momencie. Skąd? – zapytał papież. - Z Australii, przecież wiesz, tam byłeś. Później żartowaliśmy, że Szymek był pierwszym, który przeszedł na "ty" z Janem Pawłem II.

Świat od strony morza

Karmena nie ukrywa, że zna cały świat, ale od strony morza. Świadczą o tym liczne fotografie zgromadzone w domowym archiwum, na których utrwalono krajobrazy m. in. Barbadosu, Wysp Dziewiczych, Sri Lanki, a nawet Wyspy św. Heleny, gdzie osadzony był Napoleon.

- W 1988 roku władze Australii z okazji 200-lecia tego. Państwa zaprosiły do siebie wszystkie jachty świata, w tym naszą klubową "Panoramę" - wspomina. - Gospodarze zaoferowali znakomite warunki, opłacając nawet wymianę załóg drogą lotniczą. Po 9 miesiącach w Sydney zmienili nas koledzy ż wrocławskiego Jacht Klubu. Była to podróż, którą będą długo pamiętać, bo przecież nie każdy może być w Australii... Zauroczył mnie Pacyfik i jego kilkanaście tysięcy wysp. Trudno uwierzyć, że na naszej planecie są tak odosobnione miejsca; gdzie tygodniami nie spotyka się żadnego statku, skrawka lądu, ptaków, ryb... Cudowne widoki od strony morza roztaczają się na strome wzniesienia cypla Południowej Afryki, z Górą Stołową, 12 Apostołami, Wielką i Małą Głową Lwa. Ale daleko nie trzeba szukać. Czyż nie jest pięknie na wybrzeżu Dalmacji?

Trudne decyzje

Karmena Stańkowska na morzu wielokrotnie musiała stawić czoło nie tylko potężnym sztormom, ale szybko także podejmować decyzje, od których zależało zdrowie i bezpieczeństwo załogi.

- Dramatyczna sytuacja miała miejsce na Oceanie Indyjskim. U jednego z uczniów szkoły pod żaglami wystąpiła całkowita niedrożność jelit. Chłopak jednak przeżył... Dzięki pomocy miejscowych wyspiarzy, którzy nasze wołania w eter przekazali do Male - stolicy Maledywów, udało się chorego przetransportować do szpitalika i przeprowadzić skuteczną operację w trudnych, prymitywnych wręcz warunkach. Kiedyś, uwięziona przez uporczywe, zachodnie wiatry w fiordzie Goteborga, zdecydowałam się popłynąć kanałem Gota wiodącym w poprzek Półwyspu Skandynawskiego, poprzez źle oznakowane jeziora i łączące je odcinki płytkich kanałów. Okazało się, że przejście to wymaga specjalnych zezwoleń władz. Zrobiło się małe zamieszanie. Ale powołanie się na znajomość z szefem szwedzkiego ratownictwa morskiego pozwoliło wybrnąć z tej kłopotliwej sytuacji.

Pewnie już niedługo kapitan Stańkowska powiększy swój żeglarski dorobek. Właśnie zastanawia się nad propozycją udziału w kolejnym rejsie szkoły pod żaglami na jachcie "Fryderyk Chopin", tym razem do Ameryki Środkowej. - Rozważam taką możliwość wyjaśnia. - Bo na brak zajęć nie narzekam. Dom i praca zawodowa pochłaniają sporo czasu. Ale cieszę się, że rodzinne tradycje są kontynuowane. W tym roku na pierwszy rejs morski wyprawiłam moją wnuczkę Ewę.

Tekst jest przedrukiem z gazety „SŁOWO POLSKIE” z dnia 10 sierpnia 2001 roku